Danuta Potręć, Ewa Kondrat

KPCEN w Toruniu

Jak robiłam zazdrostkę szydełkiem… zgodnie z OK – robótki przy kawie

Na ile metody pracy w szkole wynikają z odwiecznych zasad rządzących procesem uczenia się? Im bardziej wynikają, tym lepiej dla uczniów. Brytyjscy badacze, P. Black i D. Wiliam[1], opisali działania nauczycieli wspierające rozwój umiejętności (nie tylko dzieci) jako metodę nazwaną w Polsce ocenianiem kształtującym (OK). Ile wspólnego ma OK z uczeniem się prześledziłyśmy podczas obserwacji procesu tworzenia pracy manualnej – szydełkowanej zazdrostki.

Cel

Danuta Potręć: Dominika, znajoma z sieci współpracy i samokształcenia, pokazała na Facebooku piękną zazdrostkę na kuchenne okno, którą zrobiła szydełkiem. Rzeczywiście była śliczna, w róże. Pomyślałam sobie, że przecież umiem szydełkować, więc może zrobiłabym sobie podobną. Kiedy byłam dzieckiem, uczyła mnie szydełkować babcia, która robiła różne ładne rzeczy: serwetki, obrusy, taśmy upiększające półki. Również w szkole na zajęciach praktycznych wszyscy uczyliśmy się robić na drutach i szydełkiem. Pamiętam zachwyt mamy nad kolorową poduszką, którą wydziergałam jej w prezencie. Długo zdobiła ona kanapę w pokoju. Chodziłoby więc tylko o to, żeby przypomnieć sobie podstawowy wzór, ale ciągle to odkładałam…

Ewa Kondrat: Wskazówka szkolna OK – bez podania celu trudno zaangażować ucznia do nauki. Jeżeli cel zajęć będzie dla niego atrakcyjny, chętniej weźmie udział w lekcji. Łatwo powiedzieć przy nauce, np. tworzenia prezentacji, gorzej przy zawiłych zagadnieniach z fizyki na poziomie szkoły średniej. Tu może pomóc zgoda na uczenie się na błędach, eksperyment, podkreślanie najmniejszych sukcesów.

Motywacja

DP: …aż do momentu, gdy Ewa przyniosła mi czasopismo z szydełkowymi wzorami[2], wśród których były również zazdrostki oraz w prezencie urodzinowym dała mi kłębek kordonka i dwa szydełka w różnychrozmiarach. Powiedziała również, że spokojnie czeka na moje próby. Po pierwsze bardzo ucieszyłam się, że już wszystko mam do zrealizowania mojego celu, po drugie żadna racjonalizacja tłumacząca odkładanie na później rozpoczęcia prac nie miała już racji bytu. Czułam się zmotywowana i zmobilizowana, a troszkę (w miły sposób) zobowiązana do zrobienia pierwszych kroków.

EK: Motywatory (narzędzia i nienachalne oczekiwanie) zastosowane u Danusi zadziałały:). Warto pamiętać, że na każdego działa coś innego. Rolą nauczyciela jest znalezienie klucza do motywacji ucznia. Oczywiście przy klasach ponad 30-osobowych i przy jednej godzinie tygodniowo – trudne, ale nie niemożliwe. Można przygotować zadania do wyboru lub pracować metodąprojektu.

Kryteria sukcesu

DP: Szczegółowo rozpisany w czasopiśmie wzór stanowił dla mnie kryterium sukcesu. Rozpoczęłam pracę od wykonania próbnych rzędów i podstawowych ściegów. Skonsultowałam z Ewą, czy moja próbka jest zgodna ze wzorem. Następnie zrobiłam 70 oczek łańcuszka mojej wymarzonej zazdrostki i dwa rzędy słupków. Szło mi całkiem dobrze, ale pojawiły się wątpliwości, czy dobrze czytam opis. Potrzebowałam informacji zwrotnej od kogoś, kto zna się na tym.

EK: Nauczycielowi często wydaje się, że ułożenie kryteriów sukcesu z uczniem zapewni wykonanie pracy zgodnie z ustaleniami. Oby tak było – doświadczenie szkolne i życiowe pokazuje, że nawet przy dobrych chęciach obu stron przy wykonywaniu zadanej pracy często pojawiają się niejasności uniemożliwiające właściwe wykonanie zadania. W tym miejscu idziemy w stronę informacji zwrotnej, dającej szansę uczenia się na błędach.

Informacja zwrotna (IZ)

DP: Pokazałam kawałek mojej pracy Ewie, żeby rozwiała pojawiające się u mnie wątpliwości. Po przyjrzeniu się zaakceptowała słupki, dała wskazówki dotyczące pustych i pełnych kratek, jak również zakończeń rzędów. Inna koleżanka – Ania – podpowiedziała, żeby powiększyć i skserować wzór zazdrostki, ponumerować rzędy lewe i prawe oraz odkreślać już te zrobione. To były bardzo cenne informacje, które zdecydowanie ułatwiły mi pracę. Natomiast jak robić lewą stronę wzoru, wymyśliłam sama, ponieważ sposób koleżanki mi nie odpowiadał. Oczywiście mogłam skorzystać z tutoriali zamieszczonych na YouTube (tam można znaleźć wszelkie podpowiedzi), ale konsultacje, kontakty z koleżankami były dla mnie bardzo owocne i miłe, takie personalne…

EK: Krytyka/postawienie stopnia prawdopodobnie doprowadziłoby do zniechęcenia Danusi do dalszej pracy. Wspierający komentarz doceniający wysiłek i wskazówki do pokonania trudności są niezbędnym elementem OK. Jeżeli uczeń ma problemy z wieloma umiejętnościami, należy dać mu do poprawy taki element, z którym sobie poradzi. Problem pojawia się, gdy uczeń w ogóle nie chce wykonać zadania. Może podzielić mu pracę na mniejsze elementy, pokazać sposoby uczenia się – wracamy do motywacji i narzędzi.

Ocena koleżeńska

DP: Zaczął się czas prób i błędów. Dwa razy prułam robótkę i zaczynałam od nowa. Konsultowałam się z Ewą i Anią, które wspierały mnie i mówiły, co robię dobrze. Pokazywały, że widać już pojawiający się zarys kwiatów. To było dla mnie bardzo ważne.

EK: Nauczyciele dość rzadko zachęcają uczniów do formułowania IZ do prac wykonanych przez swoje koleżanki i kolegów. Szkoda – dzięki ćwiczeniom w udzielaniu IZ uczniowie lepiej rozumieją kryteria sukcesu, uczą się od siebie, np. podając sposoby zapamiętywania fraz z języka angielskiego.

Samoocena

DP: Wczoraj skończyłam całość kwiatowego wzoru i jestem z siebie zadowolona. Znajduję się jeszcze na etapie nieświadomej kompetencji, ale zmierzam powoli w kierunku tej świadomej. Cieszę się, że z błędów wyciągnęłam wnioski i nie zniechęciły mnie one do dalszej pracy. Będę kontynuowała wzór, szydełkując kolejne kwiaty, żeby firanka objęła szerokość okna. Przy następnej robótce spróbuję robić ją ściślej – taka jest moja refleksja na przyszłość. Zdałam sobie sprawę z tego, że proces robienia zazdrostki szydełkiem ma dużo wspólnego z elementami oceniania kształtującego. Przebiegał on intuicyjnie, dlatego można wysnuć wniosek, że podobnie postępujemy w życiu za każdym razem, gdy stawiamy sobie cele, chcemy je osiągać i szukamy rad na temat, jak to robić oraz informacji zwrotnej mówiącej o tym, czy dobrze to robimy.

EK: Potwierdzam – OK to metoda wzięta prosto z życia. Warto zwrócić uwagę na to, co powoduje, że łatwiej osiągać osobiste cele i wykorzystać tę refleksję do pracy z uczniami. Wspieraniem i docenianiem można więcej osiągnąć niż stawianiem stopni.

Artykuł został opublikowany w: „UczMy” 2022, nr 2 (44), s. 5-6. Całość dostępna na stronie https://issuu.com/uczmy_czasopismo/docs/marzec-kwiecie_2022_link