Uczenie się jest naturalną i podstawową czynnością mózgu.
Jest to przede wszystkim własna aktywność poznawcza i metapoznawcza,
testowanie pomysłów, eksperymentowanie i popełnianie błędów.
Dr hab. Katarzyna Potyrała, prof. UP

Kujawsko-Pomorskie Centrum Edukacji Nauczycieli zorganizowało w ubiegłym tygodniu konferencję wojewódzką „Uczenie się przez całe życie jako kompetencja przyszłości”. 

Wydarzenie odbyło się w ramach projektu „Zbudowanie systemu koordynacji i monitorowania regionalnych działań na rzecz kształcenia zawodowego, szkolnictwa wyższego oraz uczenia się przez całe życie, w tym uczenia się dorosłych” Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności.

Konferencję objęli honorowym patronatem Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego oraz Kujawsko-Pomorski Kurator Oświaty.

Celem konferencji było upowszechnienie doniesień badawczych i raportów o kompetencjach przyszłości oraz popularyzacja różnych sposobów uczenia się i nauczania.

W dniach 19-20 marca gościliśmy w murach Pałacu Romantycznego w Turznie. Blisko setka gości zjechała się, by posłuchać trzynastu prelegentów i wziąć udział w warsztatach zaproponowanych przez czworo edukatorów. Mimo słonecznej pogody i dostępności urokliwych terenów pałacowych, sala konferencyjna pozostawała wypełniona, a uczestnicy w skupieniu czerpali wiedzę i inspirację od ekspertów.

Pierwszy dzień obrad otworzył dyrektor KPCEN w Toruniu Sławomir Żebrowski, który powitał przedstawicieli Urzędu Marszałkowskiego oraz Kujawsko-Pomorskiego Kuratorium Oświaty, a także licznie przybyłych na konferencję gości i krótko przedstawił ideę wydarzenia.

Jako pierwsza prelekcję wygłosiła prof. dr hab. Beata Przyborowska z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, która mówiła o integralnej praktyce całożyciowa nauczyciela/lidera edukacji. Mówiła o innowacyjności jako kluczowej kompetencji oraz koncepcji innowacyjnego nauczyciela jako podmiotu dążeń samorealizacyjnych. Swój wywód oparła na modelu integralnym autorstwa K. Wilbera, który z powodzeniem integruje wyniki z  różnych dziedzin ludzkiej wiedzy, w tym: psychologii, psychologii ewolucyjnej, fizyki kwantowej, biologii ewolucyjnej, logiki, matematyki czy  antropologii. Wspomniała też o koncepcji AQAL, która obejmuje również tzw. poziomy świadomości, czyli „Wszystkie Poziomy” (Spiral Dynamics). Słuchaczy pozostawiła z ideą Integralnego Słoika z Karteczkami.

Marek Grzywna, trener biznesu i edukacji, finalista Global Teacher Prize 2025, mówił o kompetencjach 4K w perspektywie całożyciowej. Zaznaczył, jak ważne są krytyczne myślenie, kreatywność, komunikacja i kooperacja, a następnie skupił się na każdej z kompetencji osobno. Ukazał też wagę tych kompetencji w perspektywie edukacji szkolnej, zaznaczając, że  perspektywie całożyciowej są kluczem do adaptacji w dynamicznie zmieniającym się świecie, a ich rozwój powinien być wspierany przez edukację formalną, nieformalną oraz samokształcenie. Zakończył konkluzją, że szkoła powinna być przestrzenią, w której różne pokolenia uczą się od siebie nawzajem, a wspieranie kompetencji 4K wymaga nowoczesnych metod nauczania, ale także otwartości na różne perspektywy.

Dr hab. Bogusława Dorota Gołębniak, prof. Uniwersytetu Dolnośląskiego DSW, podjęła się zadania opowiedzenia o konstruktywizmie w szkole. Wspomniała zebranym o interesującej lekturze pod redakcją naukową Doroty Klus-Stańskiej Dydaktyka i jej paradygmaty. Różnorodne światy szkoły, w której znalazł się napisany przez prelegentkę rozdział o „sposobach bycia w świecie nauczania”.

Następnie, z dużą energią, uwagę słuchaczy przejęła Marta Młyńska, trenerka, coachka, edukatorka, która opowiadała o komunikacji intrapersonalnej i przekonywała, jak ważne jest by „mówić do siebie dobrze”. Odwołując się do osobistych doświadczeń, obrazowo mówiła o wewnętrznym krytyku, który potrafi paraliżować i sabotować każde nasze działanie. Wyjaśniła, jak rozpoznać nadmiernie obwiniające czy karzące superego i spróbować zmienić jego narrację. Pokazała proste metody wizualizacji i niwelowania tego krytycznego głosu, odwołując się do wyobrażenie przypływającej i odpływającej fali, podkreśliła też rolę umiejętności dystansowania się od negatywnych myśli. Zostawiła słuchaczy ze słowami Filipa Cembali „Nie bierz się w garść, weź się w ramiona”.

Jako kolejna wystąpiła Emilia Andrzejczak ze Stowarzyszenia Cyfrowy Dialog, która mówiła o perspektywach edukacji pozaformalnej. Odwołała się do Raportu Międzynarodowej Komisji do Spraw Edukacji napisanego przez Jacques'a Delorsa, a opublikowanego w 1996 roku, podkreślając, że uczymy się, aby wiedzieć, działać, żyć wspólnie i aby być, czyli rozwijać się jako jednostki. Mówiła o podejściu biznesowym do edukacji pozaformalnej (czyli usługach edukacyjnych, które można kupić i sprzedać), ale też statystycznym, mówiąc o odbiorcach edukacji pozaformalnej w kontekście struktury demograficzne i płciowej społeczeństwa, z uwzględnieniem poziomu wykształcenia, odwołała się też do badania PIAAC 2023 obrazującego średnie wyniki w zakresie umiejętności czytania, pisania, liczenia i adaptacyjnego rozwiązywania problemów. Pokazała, kto najczęściej korzysta z edukacji pozaformalnej wg zawodu i wykształcenia, a także ile wynosi średniaw ydatków na tego typu edukację (wg GUS przeciętnie na 1 osobę w gospodarstwie domowym w 2023 roku to zaledwie 3,96 zł). Prelegentka opowiedziała też o perspektywach tego typu edukacji.

Przemysław Staroń, psycholog, Nauczyciel Roku 2018, zapewnił słuchaczom energetyzującą prelekcję na temat edukacji transgeneracyjnej (międzypokoleniowej). Zaczął od prezentacji własnej osoby, pokazując, jak często w kontakcie z innymi wychodzimy z pewnych założeń i przyczepiamy etykietki, które nigdy nie są w stanie uchwycić istoty danej osoby. Odwołał się też do postaci mitycznego Hermesa. Wspomniał o pewnych kryzysach rozwojowych, które mamy już za sobą, jak dzieciństwo, młodszy wiek szkolny, dorastanie czy wczesna dorosłość, w których starsze pokolenia mogą i powinny wspierać młodych. Objaśnił, czym jest efekt kohorty, czyli różnica występująca między grupami wiekowymi, którą lepiej wyjaśniają różnice w sposobie ich wychowania czy kształcenia niż różnica w ich wieku jako taka. Następnie odwołał się do własnych doświadczeń w pracy z seniorami i podkreślił, ile można z takiego kontaktu czerpać i się uczyć (z korzyścią dla obu pokoleń). Pokazał też, niestety w dużym skrócie, inspirujące „międzypokoleniowe” lektury, w tym serię książek Linn Skaber Młodość, Dorosłość i Starość.

Po przerwie na scenie „zainstalował się” Maciej Roth, ekspert w zakresie technologii edukacyjnych AR/VR, po to, żeby zaprezentować zgromadzonym na sali Generator i narzędzia SI, czyli technologie wspierające uczenie się przez całe życie. W swoim przemówieniu przekonywał, że narzędzia cyfrowe umożliwiają elastyczną naukę niezależnie od wieku i etapu życia. Mówił o edukacji mobilnej i microlearnigu, roli sztucznej inteligencji w edukacji dorosłych, przede wszystkim zaprezentował narzędzia edukacyjne oparte na VR i AR (jak GW Pro, Corinth 3D czy szkolenie umiejętności miękkich VR Hilton). Duże zaciekawienie wzbudziły wirtualne pracownie doświadczalne zSpace Inspire, wykorzystujące obiekty 3D bez użycia gogli VR.

O terapii skoncentrowanej na rozwiązaniach i mocy motywujących pytań mówiła Sylwia Światłowska z Centrum Rozwoju Talentów w Gdańsku. Jej kojący głos zaczarował słuchaczy, którzy oddali się refleksjom nad tym, co dziś zrobili dla siebie, co przyniosło im radość i zadowolenie, jakie drobne chwile lub doznania sprawiły, że poczuli się radośni lub zadowoleni. Prelegentka wyjaśniła, na czym polega filozofia centralna, a także jak ją stosować w praktyce. Zostawiła gości konferencji z życzeniem, by byli razem po jasnej stronie mocy.

O indywidualnym podejściu do talentu oraz o tym, jak wspierać uzdolnionych uczniów w rozwoju na podstawie także własnych doświadczeń mówiła słuchaczom Patrycja Pietrzak z Węgrowskiego Domu Kultury, utytułowana tancerka, choreograf i instruktorka tańca jazzowego. To wystąpienie miało skłonić zebranych na konferencji dyrektorów i nauczycieli nad tym, jak często rozwijający swoje talenty poza szkołą uczniowie spotykają się na różnych etapach edukacji z brakiem wsparcia i zrozumienia, co przekłada się na wyniki szkolne, a często skutkuje porzuceniem startów w zawodach i konkursach mimo wcześniejszych sukcesów. Żywa dyskusja w kuluarach była dowodem na to, jak ważny jest to temat i jak istotna jest wymiana doświadczeń w tym względzie.

Jako ostatni tego dnia wystąpił dr Wojciech Glac, prof. Uniwersytetu Gdańskiego, który opowiadał o gamifikacji (grywalizacji) w edukacji. Ogromne - nomen omen - ożywienie wzbudziła opowieść o proponowanej uczniom grze 6 stóp pod ziemią, która humorystycznie podchodzi do tematu, ale ma też znaczące walory edukacyjne. Autentyczne opinie uczniów są tego namacalnym dowodem. 

Na koniec kilka chwil zajęła Ewelina Zalewska z Akademii Nauki Toruń i Fundacji Baza, prezentując gościom konferencji wyjątkowe na mapie Torunia miejsce, w którym dba się o dobrostan psychiczny dzieci i dorosłych, o innowacyjnej przestrzeni, która pozwala harmonijnie łączyć wycieczkę klasową z programem psychoedukacyjnym.

Następnie Sławomir Żebrowski zaprosił uczestników na wieczorny networking.

Po owocnym i intensywnym dniu, wieczornej wymianie doświadczeń i kuluarowych rozmowach, drugi dzień konferencji otworzyło wystąpienie wykładowo-warsztatowe Pawła Penszko i dr. hab. Krzysztofa Biedrzyckiego, prof. UJ z Instytutu Badań Edukacyjnych – Państwowego Instytutu Badawczego w Warszawie, którzy mówili o rozwijaniu myślenia krytycznego u uczniów. Wyjaśnili, czym jest myślenie krytyczne, przedstawili pokrótce wyniki analiz IBE i płynące z nich wnioski, po czym zaprezentowali przykładowe zadania rozwijające krytyczne myślenie uczniów. 

Po tym wystąpieniu uczestnicy udali się na wybrane przez siebie warsztaty. Do wyboru były cztery bloki warsztatowe odbywające się w dwóch sesjach, dzięki czemu każdy gość konferencji mógł wybrać dla siebie dwa różne spotkania.

Maja Korońska, nauczycielka i coachka, przygotowała dla uczestników korepetycje z rezyliencji, czyli warsztaty kształtujące umiejętność dochodzenia do wewnętrznej równowagi po okresach silnego stresu, trudnościach życiowych, porażce. W kojącej, pełnej otwartości atmosferze zachęcała do refleksji nad własnymi emocjami. Zaprezentowała też kilka ćwiczeń, jak skanowanie ciała czy przeramowanie swojego myślenia oraz układanie afirmacji.

Alicja Radecka, której sala warsztatowa wypełniła się po brzegi, pokazała, że można notować jak Leonardo i myśleć jak Sherlock. Wszystko dla efektywnego procesu uczenia się. Zaprezentowała kilka ciekawych zadań, metodę fiszek, aplikację ANKI czy aktywne przywoływanie z pamięci i mnemotechniki, takie jak pałac pamięci oraz łańcuchowa metoda skojarzeń. Pokazała też różnorodne techniki notowania.

Robert Hejnicki, nauczyciel i edukator, przygotował warsztaty o zastosowaniu roboty edukacyjne Ozobot Bit+, Genibot, Indi w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej. Uczestnicy warsztatów mieli okazję przyjrzeć się tym robotom, zobaczyć, jak działają, a także wypróbować i podyskutować o tym, jak mogliby je wykorzystać podczas zajęć z dziećmi.

Czwarty blok warsztatowy przygotowała Karolina Bagniewska, nauczycielka języka polskiego z 20-letnim stażem. Tematem jej zajęć były gry edukacyjne, których spory zapas zabrała ze sobą do Turzna. Uczestnicy warsztatów mogli je obejrzeć, a niektóre także wypróbować, co robili ze sporym entuzjazmem. Prowadząca podzieliła się własnym doświadczeniem w stosowaniu gier analogowych w edukacji oraz pracy z dziećmi, zachęcając do ich wykorzystywania także w innowacyjny sposób.

Po warsztatach uczestnicy spotkali się ponownie w sali konferencyjnej, by wysłuchać podsumowania dwóch dni obrad. Sławomir Żebrowski przedstawił zespół pracowników KPCEN w Toruniu odpowiedzialny za przygotowanie i przebieg konferencji. Głos zabrała także Eliza Kaczmarek, dyrektor Departamentu Edukacji Urzędu Marszałkowskiego w Toruniu, która wyraziła uznanie dla przygotowania i przebiegu konferencji, a poparła ją Ewa Podgórska, dyrektor wydziału edukacji ponadpodstawowej i specjalnej z Kuratorium Oświaty w Bydgoszczy. W imieniu organizatorów dziękujemy też pani Annie Jankowskiej za zabranie głosu w imieniu przybyłych na konferencję gości.
 

Słyszeliśmy, że goście wrócili z konferencji zadowoleni i pełni inspiracji, świadomi, jak ważne jest uczenie się przez całe życie. I pomni tej idei liczymy, że zobaczymy się przy kolejnym wydarzeniu edukacyjnym.

Fot. Kamila Rychlik, Anna Sawicka-Banaszkiewicz