28 kwietnia w auli Collegium Humanisticum UMK przy ul. Bojarskiego 1 w Toruniu odbyła się Gala wręczenia nagród w Konkursie wojewódzkim dla nauczycieli i pasjonatów historii na działania edukacyjne „Wokół historii regionu”.

Konkurs realizowany jest we współpracy z Kujawsko-Pomorskim Centrum Dziedzictwa w Toruniu, pod honorowymi patronatami Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego i Kujawsko-Pomorskiego Kuratora Oświaty. Został też objęty patronatem merytorycznym przez Wydział Nauk Historycznych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Patronat medialny sprawowało Polskie Radio PiK.

Naszymi partnerami przy realizacji konkursu byli dr hab. Inga Głuszek, prof. UMK – prodziekan ds. nauki i współpracy z otoczeniem zewnętrznym z Wydziału Nauk Historycznych, dr Marek Rubnikowicz, dyrektor Kujawsko-Pomorskiego Centrum Dziedzictwa w Toruniu oraz Departament Edukacji Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu.

Galę podsumowującą konkurs prowadziły Beata Bawej-Lisiecka i Maria Lesisz-Wojciechowska przy wsparciu Anny Sawickiej-Banaszkiewicz. 

Przybyłych na galę gości powitał dyrektor Kujawsko-Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli Sławomir Żebrowski. Po nim głos zabrała Beata Sikorska, kujawsko-pomorski wicekurator oświaty, która doceniła ideę konkursu, ale też zaangażowanie nauczycieli w przybliżanie i promowanie wśród uczniów historii małych ojczyzn. Swoimi refleksjami o wadze działań nauczycieli podzieliła się także dr hab. Inga Głuszek, prof. UMK.

Prowadzące galę pokrótce przybliżyły gościom ideę konkursu, wspominając, że jej głównym celem jest aktywne włączenie do edukacji szkolnej historii regionu i zwiększenie aktywnych działań nauczycieli w jej promocję. Wspomniały też o zwracaniu uwagi na znaczenie historii regionalnej dla budowania tożsamości i postaw obywatelskich oraz podtrzymanie tradycji.

Z przedstawionymi celami znakomicie korespondowała ciekawa prelekcja prof. dr. hab. Stanisława Roszaka z Instytutu Historii i Archiwistyki WNH pt. Czy dzisiaj potrzebna jest nam edukacja regionalna? Prof. Roszak podzielił się swoimi doświadczeniami w kwestii promowania włączenia edukacji regionalnej do kształcenia formalnego i przemyśleniami na temat przemian w podejściu do tematu. 

Przed przystąpieniem do wręczenia nagród prowadzące podjęły próbę opowiedzenia w skrótowej formie o ogromnym bogactwie działań, które mogliśmy zaobserwować w zgłoszonych na konkurs pracach. Działania te można było podzielić na kilka ogólnych kategorii, choć pokazanie całej różnorodności okazało się wybitnie trudnym zadaniem.

Akcja w szkole to kategoria najbardziej ogólna i mieści w sobie bardzo zróżnicowane działania przybliżające uczniom szkół regionalną tradycję i pokazujące kulturową różnorodność. W ramach tych działań, pod przewodnictwem pasjonatów historii, uczniowie wykonywali karty zabytków, ich rysunki, ilustracje do lokalnych legend. Przygotowywali miejscowe herby, mapy okolicy z najważniejszymi zabytkami, opisywali przydrożne kapliczki czy zapomniane cmentarze. Uwieczniali swoje miejscowości na fotografii, wykazywali się wiedzą o regionie, biorąc udział w konkursach. Poszukiwali włocławskiego fajansu w swoich domach oraz innych rodzinnych skarbów. Rozwiązali tajemnicę szkolnej legendy o podziemnym tunelu. Recytowali utwory lokalnych artystów, a także mówili i śpiewali gwarą. Brali udział w rekonstrukcjach historycznych, a także sami odtwarzali średniowieczną bitwę. A i to nie wszystko.

Drugim typem działań było przygotowywanie escape roomów i gier terenowych, które dały uczniom możliwość aktywnego poznawania historii regionu. Przygotowane wyzwania dotyczyły historii miejscowości, znamienitych postaci związanych z regionem i nie tylko. W Bobrownikach uczniowie podążali śladami Krzyżaków, inni szukali wskazówek na inowrocławskich ulicach lub stawali się odkrywcami Bydgoszczy i tworzyli grę planszową. Poznawali także zwyczaje wielkanocne, rozwiązując zagadki w gwarze krajeńskiej.

Kolejna grupa działań to odwiedzanie miejsc pamięci, w które obfitują okolice. Uczniowie porządkowali groby i zapalali światło światło pamięci na cmentarzach, oglądali pomniki upamiętniające miejsca martyrologii i bitew, a także pałace i dworki, kościoły i fary. Z hollywoodzkim wdziękiem przechodzili szlakiem pamięci Poli Negri i biegli szlakiem jednego z żołnierzy wyklętych.

W ramach działań nauczyciele odwiedzali z uczniami regionalne muzea. Dzięki ich pracy także my mogliśmy zobaczyć Muzeum Ziemi Dobrzyńskiej w Rypinie, Muzeum Ziemi Krajeńskiej  w Nakle nad Notecią, Muzeum Ziemi Pałuckiej w Żninie, Muzeum im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu, Muzeum Poli Negri w Lipnie, Muzeum Etnograficzne w Toruniu, Młyny Rothera w Bydgoszczy, Muzeum Pałac Lubostroń, Fundację Brama Epok w Brodnicy, Muzeum Brodnickiej Grupy Eksploracyjno-Poszukiwawczej w Brzoziu, Izbę Regionalną Ziemi Świeckiej, Dom Mikołaja Kopernika w Toruniu, Twierdzę Touń czy Fort IV w Toruniu. 

Wielu okazji do wzruszeń i inspiracji dostarczyły spotkania z ciekawym człowiekiem. W ich ramach odbywały się rozmowy, wywiady, czasem też warsztaty z ludowymi artystami, artystami plastykami, muzykami, naukowcami, pisarzami, samorządowcami, świadkami historii, regionalistami, muzealnikami, strażakami z Ochotniczej Straży Pożarnej. 

Ogromną różnorodność działań dostrzec można także w ramach odtwarzania tradycji. Było przede wszystkim smacznie, ponieważ uczniowie kosztowali potraw takich jak zaklepusy i flendze, smarowidło kujawskie, ruchańce z fiutem, żurek kujawski, faworki, pulki w łupinach, gęsi pipek, pierogi z glómzą, kuch z jabłkami, szpajza, refkacze czy lane placki. Oprócz tego wykonywali tradycyjne tańce, poznawali stroje ludowe, odtwarzali obrzędy i tradycje takie jak zapusty, chodzenie z kozą, gaikiem, wykonywali palmy wielkanocne i wieńce dożynkowe, motanki i prace plastyczne z wykorzystaniem tradycyjnych wzorów ludowych.

Po tym nie dość naszym zdaniem obszernym dla przedstawienia skali działań wprowadzeniu prowadzące przedstawiły skład jury, które oceniało prace konkursowe. Byli to: dr hab. Małgorzata Strzelecka, prof. UMK z Wydziału Nauk Historycznych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, dr Michał Antonowicz z Kujawsko-Pomorskiego Centrum Dziedzictwa w Toruniu, Dorota Łańcucka z KPCEN we Włocławku, Maria Lesisz-Wojciechowska z KPCEN w Toruniu, Anna Sawicka-Banaszkiewicz z KPCEN w Toruniu, dr Beata Bawej-Lisiecka z KPCEN w Toruniu - przewodnicząca. W tym miejscu swoimi przemyśleniami o udziale w procesie oceny prac podzielił się dr Michał Antonowicz z Kujawsko-Pomorskiego Centrum Dziedzictwa w Toruniu. Wszyscy jurorzy zgodnie zauważyli, że ocena tak różnorodnych prac nie była zadaniem łatwym, za to pozwoliła zobaczyć, jak wiele pasjonujących aktywności podejmują nauczyciele wraz z uczniami.

Po krótkim objaśnieniu, co i jak ocenialiśmy, można było przystąpić do wręczenia nagród i krótkich rozmów z laureatami.

Jury konkursu przyznało trzy równorzędne nagrody główne, które wręczyli pani wicekurator Beata Sikorska oraz dyrektor KPCEN w Toruniu Sławomir Żebrowski. 

Stella Radwańska i Beata Karpińska ze Szkoły Podstawowej im. Marii Patyk w Sławsku Wielkim od dawna, jak same mówią, działają w duecie i proponują uczniom ciekawe aktywności, propagując m.in. historię regionu. Ich praca miała postać bloga, na którym mogliśmy przeczytać relacje z podjętych działań.

Ewa Rządkowska ze Szkoły Podstawowej im. Adama Mickiewicza w Jeżewie w 10-minutowym filmiku pokazała różnorodność działań podejmowanych wraz z uczennicami z Koła Miłośników Książek przy szkolnej bibliotece, zabierając nas tym samym na Kociewie. 

Paulina Rzepecka z Zespołu Szkół w Czernikowie również przygotowała film, w którym pokazała zaangażowanie zespołu nauczycieli - Anny Łuszczak, Tomasza Różewickiego oraz swoje wraz z dyrektorem szkoły Dariuszem Chrobakiem – w poznawanie przez uczniów tradycji i popularyzowanie wśród nich wiedzy o historii regionu.

Oprócz nagród głównych jury zdecydowało o przyznaniu także czterech wyróżnień. Wręczyły je dr hab. Inga Głuszek, prof. UMK – prodziekan ds. nauki i współpracy z otoczeniem zewnętrznym z Wydziału Nauk Historycznych oraz Kamila Łajczak, zastępca dyrektora Departamentu Edukacji Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu. 

Agnieszka Drożyńska ze Szkoły Podstawowej im. Stefana Żeromskiego w Kotomierzu niestety nie mogła być z nami. Niemniej opowiedzieliśmy pokrótce zebranym w imieniu wyróżnionej o zaprezentowanych przez nią działaniach i ciekawym oraz zabawnym filmie, przybliżającym badania nad szkolną legendą o podziemnym tunelu.

Michał Matyjasik ze Szkoły Podstawowej nr 9 z Oddziałami Przedszkolnymi w Inowrocławiu przygotował z uczniami wydanie specjalne gazetki „Mątwa”, poświęcony tradycji chodzenia z kozą. W gazetce znalazły się wywiady z osobami kultywującymi ten obyczaj, a także prezentacja wielu innych ciekawych działań przybliżających tradycję.

Monika Nowak z Zespołu Szkół w Lubostroniu w swoje działania włączyła najmłodszych uczniów, z edukacji wczesnoszkolnej, m.in. przygotowując z nimi specjalny quest poświęcony Pałacowi w Lubostroniu.

Angelika Pawlaczyk ze Szkoły Podstawowej Towarzystwa Salezjańskiego w Toruniu opowiedziała nam o tym, jak jej działania edukacyjne zapewniają uczniom korzenie i skrzydła. Wśród wielu aktywności podjętych przez wyróżnioną nie uszła naszej uwagi prezentacja tradycyjnego stroju.

Spotkanie zakończyliśmy wspólnym zdjęciem i czasem na rozmowy w kuluarach, które zaowocowały wymianą doświadczeń.

W tym miejscu dziękujemy sponsorom, którzy wsparli KPCEN w Toruniu w ufundowaniu nagród dla uczestników konkursu: Urzędowi Marszałkowskiemu Województwa Kujawsko-Pomorskiego, Kujawsko-Pomorskiemu Kuratorium Oświaty, Wydziałowi Nauk Historycznych UMK w Toruniu, Delegaturze Instytutu Pamięci Narodowej w Bydgoszczy, Michałowi Słomie – dyrektorowi Uniwersyteckiego Centrum Sportowego, Restauracji Manekin oraz Kujawsko-Pokorskiemu Centrum Dziedzictwa w Toruniu. 

Gratulujemy laureatom i wyróżnionym, ale też wszystkim nauczycielom biorącym udział w konkursie. Wasza pasja i zaangażowanie są dla nas prawdziwą inspiracją. Życzymy powodzenia w kolejnych działaniach.

Zdjęcia: Kamila Rychlik, Anna Sawicka-Banaszkiewicz